Dzieje Harty

Harta ma interesujące dzieje. Początki wsi nie są udokumentowane. Można sądzić, że osada istniała już czasach przedhistorycznych. Świadczą o tym znaleziska archeologiczne. Najstarsza, potwierdzona dokumentami, informacja, dotycząca Harty, związana jest z rokiem 1429. Czytamy, że wieś posiadała prawo niemieckie, stwierdza to sołtys Więcko. Jako jedyna, w dobrach dynowskich, zamieszkiwana jest przez mieszkańców nazwiskach niemiecko brzmiących. Według obecnych Harcan, miejscowość założyli jeńcy krzyżaccy spod Grunwaldu.

Osada, należąca do włości Kmitów, określanych mianem Deńskich, składała się z Harty Starej i Harty Nowej. Oddzielną, przez pewien czas, wsią był Lipnik.
W XV wieku właścicielką miejscowości została Małgorzata z Kmitów Mościcowa z Dynowa. Wówczas to zdarzało się, że Harta często była zastawiana za długi lub dzierżawiona. Najpierw więc przechodzi w ręce Kmitów Rzeszowskich, następnie kupuje ją w 1496r. Jan A. Tarnowski, kasztelan krakowski, a potem staje się własnością Wapowskich.
Wiek XVII przynosi pasmo tragicznych wydarzeń w historii miejscowości. W I połowie wieś najeżdżają Tatarzy (1624r.), potem Szwedzi (potop) a w 1657r. Siedmiogrodzianie. Kolejna epoka to ponownie zniszczenia spowodowane przemarszem wojsk polskich i obcych.

Pod koniec XVIII w. Harta otrzymuje nowego właściciela, staje się nim
rodzina Skrzyńskich. W l. 30 –tych XX w. Skrzyńscy budują, wykorzystując akwedukt, młyn wodny. Funkcjonuje on do dziś. Wieś zawsze była dobrze zagospodarowana. Posiadała karczmę, browar, młyn.

Większe jednak dobro stanowili ludzie. Harta słynęła
z tego, że mieszkańcy potrafili się zorganizować i ciężko pracować. Nie tylko na roli, ale także angażując się w działalność na rzecz wsi.

W XX-leciu międzywojennym jako pierwsi wprowadzali różne ciekawostki agrotechniczne, wybudowali ze swoich składek mleczarnię, która funkcjonowała także w okresie PRL-u. Mieszkańcy zrzeszali się także w Kółku Rolniczym i byli członkami tzw. Kasy Stefczyka.

Harcianom nie obca była polityka, zwłaszcza jeżeli dotyczyła ich samych. Ważnym wydarzeniem, z roku 1937, stała się blokada drogi Przemyśl – Krosno przez niektórych mieszkańców Harty i okolicznych wsi. Podczas tej akcji, będącej manifestacją potrzeb zmian w państwie, a szczególnie gospodarczych na polskiej wsi, doszło do zamieszek, w wyniku których zginęli chłopi i policjanci. Wydarzenie to przeszło do historii pod nazwą strajku chłopskiego.

Po II wojnie światowej dla uczczenia owych wydarzeń postawiono pomnik przy skrzyżowaniu dróg Przemyśl – Krosno, Rzeszów- Dynów. Szkoła podstawowa otrzymała imię Bohaterów Walk Chłopskich a w 1987 r. obok niej stanął obelisk z pamiątkową tablicą.
Zaradność i zapobiegliwość mieszkańców uwidoczniła się w dbaniu o postęp. Efektem tego była elektryfikacja (1957r.), gazyfikacja(1995r.), telefonizacja wsi(2001r.)

Po przemianach ustrojowych(1989/90) wiele osób wyjechało z Harty w poszukiwaniu innej, lepszej pracy. Oni, i ci, którzy pozostali lub powrócili, dbają o dobre imię wsi. Pracują na własnych gospodarstwach lub w zakładach przemysłowych w Rzeszowie i okolicach. Część z nich założyła dobrze prosperujące firmy, które są znane na Podkarpaciu z rzetelności i sumienności wykonawców.

Obecnie wielu mieszkańców angażuje się w życie społeczne Harty. Na szczególną uwagę zasługuje funkcjonowanie OSP, która aktywnością i pomysłowością wykracza poza ramy swego programu. Dzięki solidnej, ofiarnej pracy oraz własnym staraniom otrzymała nowoczesny sprzęt.
Kolejną organizacja, o której warto wspomnieć jest Akcja Katolicka przynosząca pomoc ludziom samotnym i opuszczonym, dbająca o budynki sakralne znajdujące się na terenie wsi, zbiórki charytatywne, organizująca akcje dla pogorzelców.
W ostatnim czasie zostało założone także Towarzystwo Kultury i Rozwoju Wsi Harta- skupiające zapaleńców pragnących pracować na rzecz wsi i jej promocji.

Wiele osób, którzy wyjechali z miejscowości, zrobiło kariery zawodowe. Z Harty pochodzi słynny tenor Państwowej Opery Bałtyckiej Paweł Skałuba. Młodym człowiekiem, mieszkańcem wsi, przed którym otwiera się droga sławy jest wybitny pianista Rafał Gudyka, uczeń tutejszego gimnazjum.
Dziś Hatrę zamieszkuje 2179 osób. Jest atrakcyjną turystycznie wsią, posiadającą dwa kościoły( w tym jeden będący zabytkiem z XVII w).

 

Góra